مواد شیمیایی ضدعفونیکننده ویژه ویروسها را بشناسیم قسمت دوم
ضدعفونیکنندهها گروهی از مواد شیمیایی هستند که برای از بین بردن میکروارگانیسمها، از جمله ویروسها، بر روی سطوح و یا پوست استفاده میشوند.
در این بخش ضد عفونی کننده هایی که از انتقال ویروس جلوگیری می کنند میعرفی میشود.
- پراکسید هیدروژن (آباکسیژنه)
پراکسید هیدروژن یک ماده ضدعفونیکننده قوی با خواص آنتیویروسی است که بر طیف وسیعی از ویروسها، از جمله ویروسهای دارای انولوپ و برخی ویروسهای بدون انولوپ موثر است.
- نحوه عملکرد: پراکسید هیدروژن با تولید رادیکالهای آزاد اکسیژن به اجزای سلولی ویروسها حمله میکند و غشا و ماده ژنتیکی آنها را تخریب میکند.
- کاربرد: این ماده معمولاً برای ضدعفونی سطوح، تجهیزات پزشکی، و حتی در برخی موارد برای ضدعفونی زخمها استفاده میشود. غلظتهای 0.5 تا 3 درصد برای ضدعفونی مناسب هستند.
- محدودیتها: غلظتهای بالای پراکسید هیدروژن میتواند برای پوست و چشمها مضر باشد. همچنین ممکن است به برخی سطوح حساس مانند فلزات آسیب برساند.
- ترکیبات آمونیوم چهارگانه
ترکیبات آمونیوم چهارگانه گروهی از مواد ضدعفونیکننده با اثرات ضدویروسی هستند که بهویژه بر ویروسهای دارای انولوپمؤثرند.
- نحوه عملکرد: این ترکیبات با تخریب غشاهای لیپیدی ویروسها و تغییر در ساختار پروتئینهای آنها، ویروسها را غیرفعال میکنند.
- کاربرد: معمولاً در محصولات ضدعفونیکننده خانگی و صنعتی برای ضدعفونی سطوح و تجهیزات به کار میروند. این مواد به دلیل ایمنی نسبی و بوی کمتر در مقایسه با سفیدکننده، برای استفادههای عمومی ترجیح داده میشوند.
- محدودیتها: این ترکیبات بر ویروسهای بدون انولوپ اثربخشی کمتری دارند و برخی از انواع آنها ممکن است در تماس با مواد غذایی استفاده نشوند.
- یدوفورها (ترکیبات ید)
یدوفورها،
ترکیباتی بر پایه ید هستند که به عنوان مواد ضدعفونیکننده با اثرات گسترده ضد باکتریایی و ضدویروسی شناخته میشوند.
- نحوه عملکرد: یدوفورها با تخریب پروتئینها و آنزیمهای ویروسی، باعث غیر فعال شدن ویروسها میشوند. این ترکیبات به ویژه برای ضدعفونی پوست و غشاهای مخاطی مفید هستند.
- کاربرد: یدوفورها در ضدعفونی پوست قبل از جراحی و ضدعفونی ابزارهای پزشکی استفاده میشوند. به عنوان مثال، بتادین یکی از شناختهشدهترین محصولات حاوی ید است.
- محدودیتها: یدوفورها ممکن است پوست را تحریک کنند و برخی افراد به ید حساسیت دارند. همچنین، ممکن است بر روی برخی سطوح لکه ایجاد کنند.
- کلر دیاکسید
کلر دیاکسید یک ماده ضدعفونیکننده قوی با خواص ضدویروسی گسترده است که بر طیف وسیعی از ویروسها موثر است.
- نحوه عملکرد: این ماده با اکسید کردن پروتئینها و اسیدهای نوکلئیک ویروسها، باعث غیر فعال شدن آنها میشود.
- کاربرد: کلر دیاکسید برای ضدعفونی آب، هوا، سطوح و تجهیزات استفاده میشود. به دلیل قابلیت تولید در محل، به ویژه در محیطهای بیمارستانی و صنعتی استفاده میشود.
- محدودیتها: استفاده نادرست از کلر دیاکسیدمیتواند باعث مشکلات تنفسی شود و نیاز به رعایت دستورالعملهای ایمنی دارد.
فرمالدئید
فرمالدئید یک ضدعفونیکننده قوی با اثرات ضدباکتریایی و ضدویروسی است که معمولاً برای ضدعفونی سطوح و تجهیزات پزشکی استفاده میشود.
- نحوه عملکرد: فرمالدئید با تغییر ساختار پروتئینها و نوکلئیک اسیدها، باعث مرگ ویروسها میشود.
- کاربرد: از فرمالدئید بهطورگستردهای برای ضدعفونی اتاقهای جراحی، تجهیزات پزشکی، و مواد آزمایشگاهی استفاده میشود.
- محدودیتها: این ماده سمی است و استفاده طولانی مدت یا در فضاهای بسته میتواند خطرات جدی برای سلامت انسان به همراه داشته باشد.
دکتر مهرداد محمدی عضو هیات علمی گروه باکتری شناسی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز
نظر دهید